-Электорат хөдөлгөөн гэж олон улсад байдаг. Монголд яагаад энэ хөдөлгөөнийг үүсгэх болсон. Та яаж байгаад энэ хөдөлгөөнийг гишүүн болов. Электорат хөдөлгөөн гэж чухам юу юм бэ?

-Улс орны хөгжил маань зөв зам дээрээ явж, чадаж байна уу. 1990 оноос Ардчилсан хөдөлгөөн эхэлж, улс орон маань их сайхан болох юм байна гэдэгт итгэж байлаа. 30 жил өнгөрөхөд эерэг сайхан өөрчлөлт гарсан ч улс орны амьдрал оргоо бусгаа, УИХ-ын гишүүд нь ард иргэдийн итгэлийг даахаа больсон. Бид нарын хүсэн хүлээсэн ардчилал, сайхан амьдрал ирсэнгүй. Авилга, хээл хахуул, шударга ёс алдагдсан энэ бүхэн юунаас болж байгааг дүгнэхэд улс төрч буруутай ч эцсийн эцэст бид нар эдгээр хүмүүсийг сонгосон байдаг. Сонгуулийн явцыг харахаар ил тод, хуулийн дагуу болж байна гэдэг ч үр дүн маань өөр. Хууль нь хүртэл тэр хүмүүст үйлчилдэг болчихсон байдаг. Тэгвэл эдгээр улс төрчдийг сольё гэхээр тийм амархан больдоггүй юм байна.

-Хоёр намын хувьд санхүүгийн хувьд бэхжихчихсэн. Хэдэн тэрбумаар улс төрд гарч ирж байна. УИХ-ын гишүүн болохын тулд хоёр тэрбум төгрөгтэй байж сонгуульд үзэж байна шүү дээ. Сонгуульд нөлөөлж чадах та бүхний гаргалгаа юу вэ?

-Хүмүүсийн хувьд энэ хэдэн муусайн улс төрчид зайлаасай гэж боддог ч зайлж өгдөггүй. Ирэх жил дахиад сонгууль болно бид нарын төсөөлж байгаагаар дахиад өмнөх сонгуулиудын дүр зураг давтагдах шинжтэй байна. Хүн болгон бодож байна л даа. Ирэх жилийн сонгуулийн үеэр зөв хүндээ, сайн хүндээ саналаа өгье гээд өгдөг ч үр дүн хэвээрээ байх шинжтэй. Намуудад зөв хүн байгаа ч тэр хүнийгээ гаргадаггүй дандаа буруу хүмүүсээ дэвшүүлж, мөнгө төгрөг цацаад сонгуульд өрсөлдүүлдэг.

Иймд хэсэг нөхдүүд нийгэмд танигдсан, итгэл даах хүмүүсийг нийлүүлээд "Электорат" хөдөлгөөнийг байгуулсан. Уг хөдөлгөөний 60 орчим гишүүн өөрсдийнхөө нэр хүндийг дэнчин тавьж байгаа. Бид нар энэ ийм зөв хүмүүс эдгээр хүмүүсийг та бүхэн сонгоорой гэж ард түмэнд хэлэх гэж байгаа юм. Гадаадад уг хөдөлгөөнөөр зөв хүмүүсийг сонгох, сонгуулийг зөв замаар явуулахын тулд ард түмэн нийлж ийм хөдөлгөөн байгуулдаг. Одоогийн байдлаар 1000 гаруй хүн дундаас нэр дэвшүүлэх хүмүүсээ сонгож байна. Уг хөдөлгөөний гишүүд өөрийнхөө бага зэрэг хуримтлуулсан мэдлэгээ, цаг заваа, сэтгэлээ зарцуулаад явж байгаа. Тэгэхээр "Электорат" хөдөлгөөнд мөнгө төгрөгтэй лаг хүмүүс нийлээд нам шиг зүйл байгуулаад явж байна гэсэн ойлголт байхгүй.

-Зөв хүнийг яаж, ямар шалгуураар сонгох юм бэ?

-Ард түмэн сонгогчид цөхөрч байна. Энэ хэдэн нөхдүүдээс салах юмсан гэдэг. Нэгдүгээрт ард түмэн сонгогч та нараас шалтгаална. Хоёрдугаарт эдгээр хүмүүсээс салсны дараа эдэн шиг хүмүүс дахин сонгогддог. Манай улсад “Зөв хүн байгаа юм уу” хэмээн сонгогч нараас асуухад байгаа ш дээ гэдэг. Тэгвэл тэр хүн нь ямар хүн юм бэ гэхээр мэдэхгүй байдаг. Миний хувьд энэ хөдөлгөөний гишүүдээс “Тэр зөв хүн чинь хаана байна, тэр зөв хүний яаж гаргаж ирэх юм бэ” гэж асуудаг. Иргэдээс та нарын хувьд зөв хүн гэж энэ хүнийг хэлнэ хэмээн нэрийг явуулаач хэмээн хүссэн ч бид нарын санасан хэмжээнд хүрэхгүй байна. Тэгэхээр нийгмээрээ энэ асуудалд бэлэн биш байна гэсэн үг. Зөв хүн гэдэг нь ноён нуруутай, шударга, мэдлэгтэй, эх орныхоо төлөө, ард түмнийхээ төлөө эрдэм мэдлэгээ зориулахад бэлэн чадалтай мэдлэгтэй хүнийг хэлж байгаа юм. Хэрвээ ямар нэгэн буруу зүйл хийсэн ч ёс зүйтэйгээр үнэнээ хэлэн огцроод явчихдаг хүнийг хэлж байгаа. Электорат хөдөлгөөний гишүүд тав таван хүнийг санал болгох байсан ч миний хувьд олоогүй байна. Миний хувьд 5-6 залуучуудад улс төрд ороод улс орноо жолоодоод явчихаач гэж гуйсан ч зөвшөөрөөгүй, чадахгүй гэсэн. Яагаад гэсэн чинь “Тэгж би цаг заваа зармааргүй байна. Хүсэл бол байна. Өнөөгийн нийгэмд намайг сонгохгүй ш дээ” гэсэн хариулт хэлсэн тул миний хувьд өөрийн таван хүнээ олж өгч чадаагүй. Өнөөдрийн байдлаар 1000 гаруй хүнээс шалгаруулалт хийгдээд явж байна. Хөдөлгөөний 60 гаруй хүн нэг дор цуглаж, хуралдахад хэцүү тул хэсэг бүлгээрээ хуваагдан шалгаруулаад эхэлсэн.

ТА НЭВТРҮҮЛГИЙГ ВИДЕО ХЭЛБЭРЭЭР ХҮЛЭЭН АВЧ ҮЗЭХ БОЛОМЖТОЙ

-Өндөг шиг өөгүй хүн гэж байхгүй. Нэг хүнийг олтол хувийн амьдрал руу нь орчихдог. Тухайн хүний амьдралд сайн, муу явдал байгаа шүү дээ. Тэгэхээр яах уу?

-Мэдээж 100 хувь сайн хүн гэж байхгүй. Сонгогдоод явж байтал алдаа гаргаж болно. Бид нарын зүгээс ноён нуруутай, хэлж ярьсан зүйлс, хийсэн бүтээснийг харж байгаад сонгоно. Тэрнээс биш өндөг шиг өөгүй, алдаагүй хүн олдохгүй. Хамгийн гол нь ноён нуруутай, хэлсэн амандаа хүрдэг, эрдэм мэдлэгтэй тийм хүнийг бид нар нэр дэвшүүлнэ. Ийм хүн бол Монголд зөндөө бий. Гэтэл уг хүний жижигхэн өө сэвийг олоод муухай болж харагдуулах байх. Түүнээс биш электорат хөдөлгөөн гайхамшигтай 76 гишүүнийг гаргаж ирээд хоёр намыг бут цохих гээд байгаа асуудал биш тийм боломж байхгүй. 

Манай хөдөлгөөний гишүүн Гадаад харилцааны сайд асан Гомбосүрэн гуай “Дор хаяад ноён нуруутай нэг хүнийг гаргаад тэр тойрогт нь электорат хөдөлгөөнийхөн дэмжээд ирэхлээр нөгөө хоёр нам чинь ядаж эмээж эхэлнэ. Электорат хөдөлгөөнийхөн айхтар хүнийг дэмжиж байна лээ шүү хэмээн дор хаяж намуудыг айлгаж, үүнээс улбаалан арай гайгүй нэр дэвшигчийг өрсөлдүүлэх байх. Ядаж иймэрхүү байдлаар нөлөөлөх хэрэгтэй” хэмээн үзсэн.

-Та хэдийн зүгээс нэг хүнийг сонгоод байж байтал тэр хүнийг намдаа элсүүлэх санал тавьбал яах вэ?

-Тэгвэл яах ч арга байхгүй. Ийм асуудал аль ч улс орны намд урвуулах асуудал байгаа шүү дээ. Хэрвээ тэр хүн аль нэгэн намд орсон ч зөв хүн байх хэрэгтэй. Эсрэгээрээ тухайн намд ноён нуруутай, зөв хүн байгаад намаасаа шахагдсан хүн  бид нарт хандвал тэр хүнийг шалгуураараа шалгаруулан дэмжинэ. Энэ бол урвалт биш.

-Тэгвэл та хэд өөрсдөө сонгуульд нэр дэвшиж болдоггүй юм уу?

-Аялагч Ганхүүгийн хувьд маш зөв залуу. Манай хөдөлгөөнд ороод явах үед залуучууд уг хөдөлгөөнөөсөө гараад өөрөө сонгуульд нэр дэвш гэсэн санал ирсэн. Сонгуульд нэр дэвших байх. Хөдөлгөөн дотор тийм залуучууд байгаа. Хөдөлгөөний гэрээнд бид нар сонгуульд нэрээ дэвшүүлэхгүй, 2020 оны сонгууль дуусахад хөдөлгөөнөөсөө гарна. Өөрөөр хэлбэл бид нарын дэмжсэн хүн сонгуульд ялбал бид нарт ямар ч хамаагүй болно. Ганхүүгийн хувьд гэрээгээ цуцлаад нэр дэвшвэл бид нар харин дэмжинэ.

-Дуучид, зохиолч, бизнесмен гээд салбар бүрээс хүн УИХ-д сонгогдож байна. Гэтэл парламентын ажлыг мэргэшсэн улс төрч гүйцэтгэх хэрэгтэй гэдэг. Улс төрд яг ямар хүмүүс орох ёстой юм бэ?

-Зарим хүмүүс хэлдэг манай Монгол Улс туулах ёстой замаа туулж байна гэдэг энэ бол үнэн. Гагцхүү энэхүү зам маань богинохон байж байгаад тэр улс төрийн төлөвшилд нь хүрчихээсэй гэж боддог. Улсын хөрөнгийг идэхээ хүрвэл тэрбум төгрөгтэй, нэг ч төгрөгтэй хүн иднэ. Идэхгүйгээ хүрвэл мөнгөтэй ч хүн идэхгүй, нэг төгрөгтэй ч хүн идэхгүй. Энэ ердөө хүндээ л байдаг байхгүй юу. Би түрүүнээс хойш нэг зүйлийг хэлээд байна ноён нуруутай, зөв, мэдлэгтэй хүн бол улсын мөнгөнөөс нэг ч төгрөг идэхгүй.

2020 оны сонгуулиар аль нэг намыг харах биш тухайн дэвшиж байгаа хүнийг хар. Миний хувьд насаараа парламент сонгогдсон хүмүүсийг одоо боль гэж хэлмээр байдаг. Яагаад гэвэл та нар энэ 30 жилд өөрсдийгөө ямар хүн бэ гэдгийг харуулчихсан. Та зөв хүн байж байгаад нам нь буруутай байсан гэж байхгүй. Хамгийн гол нь электорат хөдөлгөөнийхөн ийм зөв хүн байна гэдгийг таниулан дэмжих гэж байгаа асуудал юм. Миний хувьд өөрийгөө сонгуульд нэр дэвшүүлэхгүй яагаад гэвэл надад ажил, мөрөөдөл байна. Миний хийж байгаа зүйлс хүмүүст хэрэг болдог тул тэр замаараа явна. Харин бид нарын дэвшүүлсэн хүнийг сонгогч нар судалж, мэдэж, сонголтоо зөв хийх хэрэгтэй.