Засгийн газрын 2017 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 20 дугаар тогтоолоор“Алт-2” үндэсний хөтөлбөрийг баталж байлаа. Энэ хөтөлбөрийг хэрэгжүүлснээр Монгол Улсын жилд олборлох алтны хэмжээ 2-5 тонноор тогтвортой нэмэгдэж, 2020 он гэхэд жилд олборлох алт 25 тонноос дээш олборлол хийх боломжтой. Зөвхөн “Алт-2” хөтөлбөрөөс ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр хэлбэрээр жилд дунджаар 33-59 тэрбум төгрөгийг улсын төсөвт оруулна. Монгол Улсыг эдийн засгийн хямралаас гаргахын тулд эрдэс баялгийн нөөцийг нэмэгдүүлэх, тэр тусмаа алт олборлолтыг нэмэгдүүлэхэд Засгийн газар анхаарлаа хандуулж байна. Алтны олборлолыг дагаад байгаль орчны бохирдол зэрэг хүндрэл бэрхшээл гардаг. Гэхдээ бид мэргэжлийн байгууллагууд болон бусад улс орнуудын амжилттай туршлагаас суралцаж “Алт-2” хөтөлбөрийг байгаль орчинд ээлтэйгээр хийнэ хэмээн Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас мэдэгдэж байв. 

Засгийн газрын “Алт-2” хөтөлбөр эдийн засгийн зорилтдоо хүрсэн. 2019 оны эхний 4 сарын байдлаар гэхэд л алт олборлодог аж ахуйн нэгжүүд 2.3 тонн алт олборлож, 13 тэрбум төгрөгийн татвар, хураамжийг Улсын төсөвт төвлөрүүлснээс үзвэл “Алт-2” хөтөлбөр бүр төлөвлөгөөгөө давуулан биелүүлж байгаа аж. Харин Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам, Засгийн газрын амлаад байсан хариуцлагатай уул уурхай бий болж чадсангүй.

“Эко Алтан заамар” компанийн талбайд энэ оны хоёрдугаар сард уурхайн хөрс цөмөрч дөрвөн хүн амь насаа алдсан харамсалтай хэрэг гарсан. Уг ослын шалтгааныг МХЕГ-аас шалгаад “Эко Алтан заамар” компани ТЭЗҮ-ийнхээ дагуу байгаль орчинд нөлөөлөх нарийвчилсан үнэлгээ хийлгээгүй нь ослын шалтгаан болсон хэмээн дүгнэж байв.

Гэтэл энэ ослоос бусад уул уурхайн компаниуд сургамж авч үйл ажиллагаагаа сайжруулсангүй. Сэлэнгэ аймгийн Баянгол сумын нутаг Нарангийн ам  уурхайд энэ сарын 23-ны өдрийн 23 цагийн орчимд осол гарч, 29 настай Б гэх залуу уурхайн хиймэл нууранд машинтайгаа живж нас барсан хэрэг гарсан. Уг ордын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь “Пентатерра” ХХК. Харин туслан гүйцэтгэгч нь “Шарын гол уул уурхай” ХХК байж.

Осолдож нас барсан 29 настай Б нь тус компанид HOWO371 автомашины оператороор ажиллаж байсан бөгөөд хөрсний овоолгыг зөөж тээвэрлэн өмнө ашиглалт явуулсан талбайд нөхөн дүүргэлт хийж явцдаа машинтайгаа уурхайн ухаш руу унаж осолдсон гэдгийг МХЕГ-аас мэдээлсэн. Хэргийн газарт ажилласан МХЕГ-ын улсын байцаагчид ослын урьдчилсан шалтгааныг “Байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөөг батлуулаагүй, ус болон газар ашиглах гэрээ байгуулаагүй, сум, орон нутгийн Засаг дарга, сумын байгаль орчны байцаагчид мэдэгдэлгүйгээр хууль зөрчин үйл ажиллагаа эхлүүлсэн. Мөн МХЕГ-аас өгсөн зөвлөмжийг хэрэгжүүлээгүй нь осол гарах шалтгаан болсон” хэмээн дүгнэжээ.

Нэрээ нууцлахыг хүссэн эх сурвалжийн хэлснээр “Талийгаач Б-гийн цалин орсон мэдээлэл эхнэрийнх нь утсанд мэссэжээр ирсэн байсан. Тэр мэдээлэл дээр “Нагай” ХХК-аас гэсэн байсан. Мөн уурхайн талбай дээр ажиллаж байгаа геологичийнх нь өмссөн хувцсан дээр “Нагай” ХХК гэсэн бичиг байна. Хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй байдал гэх зүйл юу ч алга. Аюулгүй байдлаа хангаагүй атлаа шөнийн ээлж ажиллуулж, нурж унах гэж байгаа нууртай карьер руу чи одоо ор гэж загнаж оруулаад хүнийг үхэл рүү нь түлхсэн байсан” хэмээн мэдээлснээс үзвэл манай уул уурхайн компаниуд мөнгөний төлөө хүний амийг юман чинээ бодохгүй байгаа нь харагдаж байна. Мөн осол гаргаж хүний амийг хохироосон аж ахуйн нэгжид ногдуулдаг хариуцлага ч сул байгаа юм.

Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй “Алт-2” хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлснээс хойш хариуцлагагүй уул уурхайн тоо олширч эхэллээ. Эдийн засгийн зорилтоо нэгдүгээрт тавьж, иргэдийнхээ амь насыг хамгийн сүүлд тавьдгаа хэзээ болих юм бол.

---