™ watch
™ watch
m
Монголын Зохиолчдын эвлэлээс жил бүр уламжлан зохион байгуулдаг яруу найргийн “Болор цом-36” наадам Говьсүмбэр аймагт болж өндөрлөлөө.
Энэхүү наадам нь яруу найрагт хайртай, утга зохиолд амьдралаа зориулж яваа уран бүтээлчдийн хамгийн сайхан баяр байдаг. Жил жилийн “Болор цом” наадам хойтон жилийн наадам болтлоо сонин зүйлээр их байдаг. Тэгвэл энэ жилийн наадамд ч гэсэн онцлох зүйл олон байв.
Тухайлбал, “Болор цом” наадамд энэ жилээс монгол туургатны наадам болж, Өвөрмонгол, Халимаг, Буриадаас яруу найрагчид зорин иржээ.
Тэр тусмаа дууны яруу найргийн “хаан” хэмээгддэг найрагч Д.Ган-Очир 25 жилийн дараа ийн “Болор цом-36"-ын тайзнаа гарч тэрлэсэн шүлгээ сонордуулав.
Түүний дууг дуулж олны танил болсон олон хамтлаг, дуучин бий. Тухайлбал, "Камертон" хамтлагийн “Явах цаг боллоо хонгор минь”, "Номин талст" хамтлагийн “Зүүдэнд ирэх жаргал”, Т.Ариунаагийн “Хуучраагүй жинс” зэрэг дууг зохиож орчин үеийн дууны яруу найрагт өөрийн гэсэн байр суурийг олсон билээ.
Энэ жил шүлгээ сойсон найрагчдаас “Болор цом 36” наадмын эзнээр тодорсон МЗЭ-ийн шагналт яруу найрагч Б.Баттулга үнэхээр “Битүү морь” байлаа. Түүний шүлгийг шандаст хурдан хүлэгтэй зүйрлэвэл наадамд торгон жолоо өргөн дүүлсээр түрүү магнайгаар тодров. Айргийн таван найрагч тодрох мөчид үзэгчид “Битүү морь” Б.Баттулгын шүлгийг амьсгаа даран чив чимээгүй сонссон. Ийн наадамд уяж сойсон найргийн бүтээлүүдээс түүний шүлэг ийн цойлж, эзэндээ яруу найргийн охин тэнгэр Янжинлхамыг цом, өргөмжлөлийн хамт авчран магнайг нь тэнийлгэв.
Тэргүүн байр: "Болор цом"-ын эзнээр МЗЭ-ийн шагналт яруу найрагч Б.Баттулга
Дэд байр: Нацагдоржийн нэрэмжит шагналт яруу найрагч Би.Баярсайхан
Гуравдугаар байр: МЗЭ-ийн шагналт яруу найрагч О.Цэнд-Аюуш
Дөрөвдүгээр байр: "Алтан өд" шагналт яруу найрагч Д.Одгэрэл
Тавдугаар байр: Г.Сэр-Одын нэрэмжит шагналт яруу найрагч Д.Жамбалдорж
Та бүхэндээ тэргүүн найрагч Б.Баттулгын "Мѳнгѳн шѳнѳѳр" шүлгийг хүргэе.
Б. Баттулга
МӨНГӨН ШӨНӨӨР
Мөнгөн шөнөөр би холын холыг зорино
Мөрөөдлөө хүүдээ үлдээчихээд аниргүйн гэгээнд уусна
Ийм аялалаа бодохоор сэтгэл нэг л дэнслээд
Ирж буй цагийн тухай асгаруулан дуулмаар бодогдоно
Тэнгэрийн гэрэлт хаалгыг аяархан татахаар зорино
Тэрлэгээ тайлах шиг тавиланг аргадаж тайтгаруулсаар одно
Надтай зөрж ирэх нялх энхрийхэн бүхэнд
Нарны галтай бийрээр хайр тэрлэж үлдээнэ
Эхлэл нь замхравч төгсгөл нь эхэлдэг орчлон юм
Ээж нь охиндоо эргэж төрдөг хорвоо юм
Дуу нь намдавч цуурай нь шуранхайлдаг ертөнц юм
Дурдатгалын шидэт гүүрээр ирээдүйд зорчих тавилан юм
Охины минь нууцлаг инээмсэглэл болор одны дохио мөнийг
Оньсого таах хүү минь өндөр заяаны оньсого мөнийг
Одож байхдаа мэдрэх ямархан бол гэж санахаар
Онцын сонин тэр аялал зүрхэн дотор нүргэлнэ
Зүсэрч буй бороон дундуур одоохондоо би зүсэрч л явна
Зөнгийн бүрээ хангинан дуурсахаар аялалын цаг дохиолсныг мэдэрнэ
Бударч буй цасан дундуур одоохондоо би бударч л явна
Бурханы мэлмий ирмээд гэрэлтэхээр жингийн сүйх ирчихсэнийг ойлгоно
Өөрийн биеийг тэрлэг шигээ тайлж орхиод
Өнгө бүхнийг багтаасан цагаан зурвасыг дагаад
Холын хол аялалд одохын тэр цагт минь
Хорвоо дээр нэг л оньсого нууц хэвээрээ үлдэнэ дээ
Алтан ишийг нь ороогоод хортой могой ургачихсан ч
Арааны шүлс асгармаар амтат тошлой ургаж байна
Амьд явна аа гэдэг юутай нандин агуулга мөнийг
Амжиж мэдрэхээр би одоохондоо алхаж л явна
Нүднээсээ дотогш харах гээд лааны гэрэлд сүүмийж суулаа
Нүцгэрч буй модны дотор цагариг эргүүлээд жиндэж суулаа
Хайртай гээд хэлж зүрхлэлгүй харамласхийгээд ганхаж суулаа
Халуун бодлынхоо цөмд өөрийгөө аргамжаад бөртийж суулаа
Мөнгөн шөнөөр би холын холыг зорино
Мөрөөдлөө хүүдээ үлдээчихээд аниргүйн гэгээнд уусна
Ийм аялалаа бодохоор сэтгэл нэг л дэнслээд
Ирж буй цагийн тухай асгаруулан дуулмаар чиг бодогдоно доо
Ингээд Болор цом-36" наадмын тэргүүн байр эзэлсэн шүлгийг толилуулж байна. .
Гүн ухааны сүлжээ бодролууд
(Яруу найрагч Б.Баттулга）
ОРШИЛ
Буцах шувуудын ганганаа санчигны мөнгөн сор минь юм
Булгилах зүрхний цохилт минь огторгуй сансарын тоолол юм
Морин хийл уянгалах нь эр хонгор сэтгэл минь юм
Мойл нүдэт амраг минь нууц тарнийн хураангуй юм
Мөнх бусын шидэт цэцэрлэг зүрхэнд минь гэрэлтэнэ
Мөр замд минь жамын алтан гөрөөс хатирна
Наран сарны солбицох зайд гэрэлтэн үзэгдэх
Нандин тийм цэцэрлэгээс бурханы амьсгал эгшиглэнэ
Хувь заяаг минь зурсан бийрч бурханд талархъя
Гарыг минь ганзганд хүргэсэн ижий, аавдаа талархъя
Гайхамшгийг бүтээх хүслээс хөтөлсөн цагийн зүүдэнд талархъя
Ирэх шувуудын ганганаа санчигны мөнгөн сор минь юм
Ирмэх нүдний нулимс минь торгон өвсний шүүдэр юм
I
Буцах шувуудын ганганаа санчигны мөнгөн сор минь юм
Будрах цасны ширхэг энэ л шувуудын гунигтай
Хул хамбан үдшээр болорхон хундаганаа сөгнөх
Цэл залуу гуниг хоолойд торсон нулимстай
Сэтгэлийнхээ гэрлийг би нүднээс чинь олж түүв
Сэмбэрүү цэцэг чинь тэгэхээр газрын гоёмсог нүд юмсан уу
Гэрлийн хүрээлэлд дунирах намар цагийг чинь
Гэзэгний чинь сүлжээнд зангидаж хадгалж үлдэхсэн
Ийм найдвартай хадгаламжийг ертөнцөд үзэшгүйеэ
Эрдэнийн алтан хайрцаг гэдэг чинь дурдатгалыг хэлдэг юм
Эрвэгэр алаг нүд чинь намрын нуурыг зохиожилвоос
Эргэн эргэх шувууг сэтгэл гэдэг юм аа
Буурал морины минь алхаанд он цаг шигшрэхэд
Булгилах зүрхний цохилт минь огторгуй сансрын тоолол юм
II
Булгилах зүрхний цохилт минь огторгуй сансрын тоолол юм
Бугуйн цаг минь урсаад мөнгөн горхийг дүрлэх юм
Цас будрахыг харах нас урсахыг мэдрэхтэй адил
Чиний ирэхийг анирдах ингэ ботголохыг хүлээхтэй адил
Мөнгөн амтай хээр нь мөндөр шилгээн товолзоно
Мөнх бусын орчлонг эрвэлзэсхийгээд туулна
Ганган хатиртай хээр нь газар товчлон дөмөлзөнө
Ганц олдохгүй замбууг гайхуулсхийгээд туулна
Намар болоод өвлийн заагийг товлоод хэрэггүй еэ
Цагаан өнгөнөөс би бүх өнгийг олоод
Цас үнэрлээд би орчлонг хураангуйлж чадна
Модны чөлөөт үндэс хэвлий дотроо сунайтал
Морин хийлийн уянгалах нь эр хонгор сэтгэл минь м
III
Морин хийлийн уянгалах нь эр хонгор сэтгэл минь юм
Монголын талд гөрөөс янзгалах нь шүлэг шиг совин юм
Ихээ дээр эргэлдэх бүргэд өөр ертөнцийн элч юм
Ийм тансаг орчлонд амьдрах минь алтанхан тавилан юм
Могой зүүдлэхэд хүүтэй болохоо яаж мэдээд
Моносны цэцэг дэлгэртэл бүсгүй хүн баярлана вэ?
Адуу эвшээхэд аз тохиохоо яаж мэдээд
Алтан ятга уянгалтал эр хүн баярлана вэ?
Унага тамгалсан найран дээр чинь гэрэлтэнхэн суумаар аа
Уянга тамгалсан хайраар чинь гийнхэн дэлгэрмээр ээ
Совинт буурал хорвоод зоргоор зөнгөөр урсаад
Соёмбоны гал шиг дүрэлзсэн яруу найрагч билээ, би
Молзог зүрхэнд тэнгэрийн шэрэл зааж мишээх
Мойл нүдэт амраг минь нууц тарнийн хураангуй юм
IV
Мойл нүдэт амраг минь нууц тарнийн хураангуй юм
Нууц тарнийн хураангуй нууц байхдаа л сайхан юм
Мойл нүдэт амраг минь нууц тарнийн хураангуй юм
Нарны шулга хонх шулганаж байхдаа л сайхан юм
Усны цэврүү хагарангуут л доторхоос нь туулай дэгдэж
Уран торгон цэцэгсийн мандал дотор бүрэлзэнэ
Салхины дотор талаас хэнз унага гүйж
Сарны зүүдийг сарнитал дотно халуунаар үүрсэнэ
Ийм тунгалаг орчлонд амьдарч явах сайхан юм
Ихээ сайтар тунгаавал амьдраагүй байсан ч сайхан м
Морь буусан шагай шиг босоо хийморьтой эр хүн
Монголынхоо буян заяаг дааж явах учиртай юм
Мөрөөдөн мөрөөдөн дууллаа чиг мөр нь үлдэх хорвоогийн
Мөнх бусын шидэт цэцэрлэг зүрхэнд минь гэрэлтэнэ
V
Мөнх бусын шидэт цэцэрлэг зүрхэнд минь гэрэлтэнэ
Мөөмөө санасан хүүгийн зүүд шиг орчлон доо
Үүрд бусын ховст хүрээлэн сэтгэлд дэлгэрнэ
Үрээ хүлээсэн ээжийн гэрэлт зөн шиг хорвоо доо
Магнайд чинь тодрох мэлмийнээс маанийн үсэг тодоръюу
Мянган бурхан залрах сайн цагийн дэлхий дээ
Зүрхнээс чинь дэлгэрэх хайраас тарнийн үсэг нисэлдюү
Зүйлийн бурхад морилох зүмбэр сүмбэр хорвоо доо
Гангарч хатирах хээр минь нэгэн цагт тэнгэрт нэгдьюү
Галын заль шиг хийморийг ямагт дэгдээж амьдаръюу
Мөн ч дотно халуунаар залбиран хүлээсэн юмсан
Мөр замд минь жамын алтан гөрөөс хатирна
VI
Мөр замд минь жамын алтан гөрөөс хатирна
Мөргөлийн жимээр шувууд ирэх нь хайрын дохио ёо
Үргэлж чамайг бодох хайрын шидэт дохиурыг
Өргөж зогсоо сахиусан тэнгэрийг үзэсгэлэнт Венера л гэдэг дээ
Нүдэн нуур долгилоход дагаж долгилох сэтгэл минь
Нөмгөн мананд жингэнэх тарнийн цэцэг мэт ээ
Гангар гунгар дуунд нь тэнгэрийн шилтгээн үзэгдэх
Галуу болоод ангир жигүүртэй хөгжим мэт ээ
Гэрэл сүүдэр урссан торгон огтлолцолт хорвоо дээр
Гэнэт шийдээд хүн болж төрсөндөө баярлавч баршгүй
Тиймийн учир би бурхны зүүдэнд амьдарч
Тэлмэн хонгор аялгуу болсондоо догдловч баршгүй
Намирч асгарах зөнтэй морин шарга од байх сан
Наран сарны солбицох зайд гэрэлтэн үзэгдэх сэн
VII
Наран сарны солбицох зайд гэрэлтэн үзэгдэх
Намирч асгарах зөнтэй морин шарга од байх сан
Түг түмэн жил хязгааргүйд гэрлээ түгээж
Төгөлдөх орчлонг гийгүүлэх монгол аялгуутай од байхсан
Уулсын царамд цэцгийн үр тэтгэдэг
Усны гүнд чулууны судал өнгөлдөг
Голын аминд хөх заль бадраадаг
Нам
