Археологичид Пакистаны баруун хойд хэсгийн Сват хөндийгөөс 2000 орчим жилийн настай олдворуудыг илрүүлжээ. Буткара суваргын малтлагын явцад эртний Энэтхэгийн Гандхара вант улсад хэрэглэж байсан эртний зоос, шаазан эдлэл, харости үсгээр бичсэн бичээс олдсон байна.

Олдворуудын дунд Сака-Партийн ноёрхлын үеийн зоос болон Жамбил горхины үед үер болсныг нотолсон давхарга байжээ.

Буткара суварга бол тухайн бүс нутгийн Буддын шашны хамгийн чухал дурсгалуудын нэг. 1956 оноос хойш энэ газрыг Италийн археологийн төлөөлөгчийн газар судалж, Венецийн их сургуулийн Алис Лори тэргүүтэй сүүлийн үеийн малтлагын үр дүнд суваргын хамгийн эртний давхаргууд илэрсэн байна. Эрдэмтэд нэгэн цагт бүс нутгийн нийслэл Массагана (одоогийн Мингора) хотыг энэхүү дархан цаазат газартай холбосон орон сууцны үлдэгдэл, цех, зам зэргийг олж илрүүлжээ. Нэг өрөөнөөс МЭӨ нэгдүгээр зууны үеийн зоос, тухайн үеийн амьдралын тухай өгүүлэх бусад олдворууд олджээ.

Эрдэмтэд Жамбил горхиноос эртний үер болсныг нотолсон давхаргыг олсон нь энэ бүс нутагт ямар байгалийн гамшиг тохиолдсон тухай мэдээлэл өгчээ.

Хамгийн сонирхолтой олдворуудын нэг бол Харости дахь бичээстэй хөл хэлбэртэй жижиг сахиус юм. Археологичид мөн Сака-Парфийн засаглалын үеийн зоос, Мауриан гүрний үеийн (МЭӨ 320-185) эд зүйлсийг олжээ. Өөр нэг олдвор бас чухал ач холбогдолтой. Энэ газрын түүхэн хөгжлийн талаар шинэ ойлголт өгөх дархан цаазат газрын хамгийн анхны суваргатай холбоотой давхарга юм.

Сват хөндий нь эрт дээр үеэс соёл, шашны чухал төв байсаар ирсэн. Эрт дээр үед энэ нутаг дэвсгэр нь Энэтхэг, Перс, Эллинист уламжлалын өвөрмөц холимог гэдгээрээ алдартай Гандхара хаант улсын нэг хэсэг байв. Энд Энэтхэгийн буддын шашны хээг Грек-Ромын гоо зүйтэй хослуулсан алдарт Гандхаран урлаг хөгжиж байв.  

МЭӨ II зуунд Гандхара хотод буддын шашны сүм хийд, суварга идэвхтэй баригдсан. Буткара суварга нь Буддын шашныг төрийн шашин болгож, Өмнөд болон Төв Ази даяар номлогчдыг илгээсэн эзэн хаан Ашокагийн үед (МЭӨ 268-232) үүссэн байх магадлалтай гэж эртний судар бичгүүдэд тэмдэглэжээ. Цаг хугацаа өнгөрөхөд Буткара мөргөлийн томоохон төв болж, эргэн тойрон нь худалдаа, гар урлалын үйлдвэрлэлийн газар болжээ.

Эх сурвалж: zms.mn

---