Засгийн газар 2023 оны төсвийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлсэнтэй холбогдуулан ХҮН-аас мэдээлэл хийлээ.

ХҮН-ын дарга Т.Доржханд: 

- Долларын ханш хар зах зээр 3500 байна, цаашид ч өснө. Мөнгөний бодлого орон зайгүй болсон. Төсвөө хэмнэх ёстой. Гэтэл төсөв тэлээд байхад мөнгөний бодлогын хүүг нэмээд үр дүн гарахгүй. Дундаж давхарга, орлого багатай иргэд маш их дарамт, ачаалал авна. Иймд эдийн засагчид, судлаачид энэ удаа төсвөө балансжуулчих гэж дуу нэгтэйгээр хэлж байна. Төсөв 1.5 их наяд төгрөгийн алдагдалтай орж ирж байгаа. Үүнийг 0 болго. Ирэх жил шинэ хөрөнгө оруулалт байхгүй гэж байна. Дуусаагүй олон цементийн цэг бий болж байгааг царцаа, зар. Ийм байдлаар төсвөө тэнцвэржүүл гэж байгаа юм. Үгүй бол дефольт болно.

Ирэх жил онцлог жил болно. 2023 онд Самурай бонд, 2.5 тэрбумын Хятадын своп, 570 сая долларын Гэрэгэ бондын төлбөрийг тавдугаар сард төлнө. Монголд мөнгө байхгүй. Дефольт болбол 10 жил эдийн засаг сэргэхгүй. Мөнгөний бодлогоо төсвийн бодлогоор дэмж.

Хоёрдугаар асуудал тэтгэврийн асуудал. Тэтгэврийн зардал дөрвөн их наяд байна. Цагаан сар болохоор ахмадууддаа хайр зарладаг. Энэ нь угаасаа дампуурч байгаа Нийгмийн даатгалын санг улам дампууруулж байна. Үүнийг зогсоо. Тэтгэврийн шинэчлэл хийх хэрэгтэй. 

Халамжаас хөдөлмөр рүү гэж байгаа ч энэ лоозон хэвээр байна. Хүүхдийн мөнгийг дор хаяж 20 хувиар буулга. 0-16 нас хүртэл нь хүүхдийн мөнгө өг. Өрхийн нэг хүнд оногдох сарын орлого нь нэг сая байх юм бол хүүхдийн мөнгө битгий өг. Хүүхдийн мөнгө бол халамж юм гэдгээ эрх баригчид ойлгох хэрэгтэй. Эдийн засгийн онолоор энэ бол халамж. Харин 2,3,4 дэх хүүхдүүдэд өгөх асуудал бол бодлого юм. Халамжийг хавтгайруулах нь төсвийг тэлж байна, дампууруулж байна.

Төрийн өмчийн компаниуд хаалттай, авлигатай, эдийн засагт хортой шийдвэр гаргадаг. Төсвөөс гадуур явдаг хэлцлүүдийг зогсоо. Төсвийн нэгдсэн бодлоготой болох шаардлагатай байна. Төрийн өмчийн компаниуд тусдаа мөнгө захиран зарцуулаад байна. Захирлуудын дураараа шийддэг мөнгөний асуудлыг зогсоо. Энэ чинь авлига гэдгийг ойлгох хэрэгтэй.

Хувийн сектороо дэмжинэ гэнэ. 2022 онд түүхэндээ байгаагүй төсвийн тэлэлт хийлээ. 20.5 их наяд төгрөг болчхоод байна. Бид Хойд Солонгосын дараа дэлхийд орж байна. Бүх асуудлыг төр шийднэ гэдэг. Хавтгайрсан халамж, данхайсан төр 2023 оны төсөвт яг хэвээрээ орж ирлээ. Тухайлбал, хүүхдийн хоолыг төр хийх шаардлагагүй. Төрийн албан хаагчдын хувцсыг төр заавал хийх шаардлагагүй. Үүнийг болино гэсэн ч өнөөдрийг хүртэл ажил хэрэг болохгүй байна. Яагаад гэвэл үүний цаана их хэмжээний мөнгөний асуудал явагдаж байгаа.

Ийм байдлаар явсаар байвал Монгол дампуурна. Засгийн газар 2023 оны төсвөө татаж ав. Төсвийн алдагдалгүйгээр оруулж ир. Халамжийн системээ боль, хулгай хийдэг төрийн өмчит компаниудаа хувьчил. Банкнуудаа хувьчил, тэгэхгүй бол Монгол улс нар үзэхгүй гэв.

---