Монгол улсад 30000 гаруй донор байдаг. Идэвхтэй доноруудаас гадна их дээд сургуулиудын оюутан залуусыг цус цуглуулах хөтөлбөрт хамруулан цус, цусан бүтээгдэхүүний хэрэглээг хангаж байдаг. 2019 онтой харьцуулахад цусаа өгөх иргэдийн тоо 10 хувиар буурсан байна.

Нийт цус, цусан бүтээгдэхүүний 27 хувийг эрчимт эмчилгээнд ашигладаг бол эрхтэн шилжүүлэх болон бусад мэс засалд 29,1 хувийг ашигладаг. Харин хоногт 3-4 хүн 7 хоногт 10 хүн мэс засалд ордог гэсэн албан бус судалгаа байгаа. Нэг хүний мэс засалд хүнд хөнгөн хэлбэрээс шалтгаалан 500 гр-с 2 литр орчим цус ашигладаг байна. Улаанбаатар хотод цус цуглуулах 3 төв ажиллаж байгаа бөгөөд эдгээр нь 4300 гаран эмнэлэгийн цус, цусан бүтээгдэхүүний хэрэглээг ханган ажилладаг.

Иргэдийн дунд цусаа өгөхийг муу гэсэн буруу ойлголт байдаг. Цусаа хандивлах нь өөрийн эрүүл мэндээ тогтмол хянах, төмрийн илүүдэл өвчнөөр өвдөх эрсдлийг бууруулах, элэг гэмтэхээс сэргийлэх, хорт хавдар, зүрхний шигдээсийн эрсдлийг бууруулах ач холбогдолтой.

Нэг удаа цусаа өгөхөд 650 калори шатаадаг бөгөөд донорууд жингээ хянаж эрүүл байдаг хэмээн Калифорнийн их сургуулийн эрдэмтэд судалжээ. Хамгийн чухал нь донор хүн хором бүрт хүний амь насыг аварч байдаг.

Өнөөдрийн байдлаар ковид 19 цар тахалтай холбоотой дэлхийн улс орнууд онц байдал зарлаж үүнийгээ дагаад цус, цусан бүтээгдэхүүний нөөцийг анхаарч байна. Цус сэлбэлт үндэсний төв энэ цаг үед ажиллах цагийн хувиараа сунган ажиллаж байгаа юм. Цар тахал эхэлснээс хойш оюутан залуус амарсан, хөл хорио тогтоосонтой холбоотой цусны нөөц багасаад байсан. Явуулын баг ажиллаж эхэлсэн, оюутнуудын хичээл эхэлсэнтэй холбоотой цусны нөөцийг хэвийн барьж чадаж байна.

---