Нийтэлсэн:   Д.Төв

3 жилийн өмнө

Уут уут мөнгөөр

Улсаа худалдсан сайд нар минь

Тэвэр тэвэр мөнгөөр

Төрөө худалдсан сайд нар минь хэмээх дууны үгийг санагдуулам зүйл нислэгийн салбарт ил цагаан өрнөж байна.

Монгол улсын Засгийн газар нислэгийн салбараа гадаадын компаниудад найр тавин өгч, чөлөөтэй нэвтрүүлснээр тэд нь дураар үйл ажиллагаа явуулж, барьцаа улам ахиулах боллоо. Үүнд хүчтэй эсэргүүцэл үзүүлэх учиртай МИАТ өөрөө дуугүй байгаа учир дөрөв дэх засаглал болсон хэвлэлийн байгууллага дуугарахаас өөр аргагүй болоод байна.

Дэлхийн хэд хэдэн авиакомпанийг дампууруулснаараа гаршсан “Туркиш эйрлайнс”-т Европын чиглэлд шууд нислэг үйлдэх зөвшөөрөл өгсөн нь өдгөө тусгай үүргийн нислэг үйлдэхээр лоббидож, барьцаа улам лавшруулахад хүргээд байна.

Монгол улсад суугаа БНТУ-ын Элчин сайд Ахмет Язал энэ талын ажлаа маш сайн гүйцэтгэж, албаныхан болон хэвлэл мэдээллийнхнийг “будаатай хуурганд” урьснаар Бишкекээр дамжин нисдэг байсан “Туркиш”-ийг шууд нислэгтэй болгож амжаад байгаа. /Түүний “Чингисийн хүрээ”-нд зохион байгуулсан будаатай хуурганд МСНЭ хэвлэл мэдээллийнхэнтэйгээ хуугаараа очиж байсан нь саяхан/. Одоо эрхэм Элчин сайд гар бариад бугуй барихын үлгэрээр “Тусгай үүргийн нислэг хийх хүсэлтэй байна. Бид 20 зорчигчийг үнэ төлбөргүй тээвэрлэн авчирна” хэмээн “бонус” амлаж, монголчуудын чихэн дээр цэцэг ургуулж байна.

“Туркиш эйрлайнс”-ын үйл ажиллагааны стратеги Туркийн Засгийн газрын эн тэргүүний бодлогын нэгд тооцогддог. Тус компанийн удирдлагууд БНТУ-ын Ерөнхий сайдын айлчлал бүрт багтан, бодлогоо дэлхий даяар хэрэгжүүлж байдаг. Ийм нүсэр, баян, 500 онгоцтой мега компани түрээсийн зургаан онгоцтой МИАТ-ээр наадах нь муур хулганаар тоглох лугаа амархан гэдгийг сайдууд мэдэж л байгаа.

МИАТ ХК Европ чиглэлийг бойжуулах гэж 23 жил зүдэрч байгаа бол “Туркиш эйрлайнс” бүтэн нэг жил монголчуудыг Европоос үнэгүй зөөсөн ч хотойхгүй гэдгээ “20 зорчигчийг үнэгүй тээвэрлэнэ” гэх мэтээр илээр илэрхийлж эхэллээ.

Түрээсийн зургаан дээлтэй хүн 500 морьтонтой байлдвал юу болох вэ? “Туркиш” зөвхөн Истанбулаас Европын найман чиглэлд нислэг үйлддэг, дэлхийд томоохонд орох компани гэдгийг огт мартаж болохгүй.  

“Туркиш эйрлайнс”-ын Монголын агаарын салбарт үзүүлж болох сөрөг нөлөөллийн талаар 2017 оноос хэвлэлүүд сэрэмжлүүлж, "Форбс Украйн" сэтгүүлд нийтлэгдсэн нийтлэлийг олонтаа иш татсан нь архивт үлджээ.

Тус нийтлэлийн гол утгыг тоймловол  2005 онд Михаил Саакашвили Гүржийн ерөнхийлөгчөөр сонгогдоод удаагүй байхдаа нислэгийн тийз Европтой харьцуулахад үнэтэй байгаад гомдоллож, “Хямд нисч чадахгуй бол, чаддаг гадаадынхан нисэг!” гэдэгт шуугиант мэдэгдлээ хийж байв. /Монголд ингэж ярьдаг эрх мэдэлтнүүд байгаа тул энэ мэдэгдэл уншигч танд танил сонсогдох нь гарцаагүй/.

Ингэж “Туркиш” Гүржид нэвтэрсэн ба хэдхэн жилд Гүржийн 17 агаарын тээвэрлэгчээс зах зээлд гурав нь л үлдэж хоцорсон. “Туркиш” нь Гүржийн ерөнхийлөгч асан Саакашвилигээр өөрийн ашиг сонирхлоо лоббидуулж, түрээсийн ханш төлбөрөө тохирчихсон байсан нь энэхүү нийтлэлээр ил болсон юм.

Монголын уут уут мөнгөний үнэр авч, лоббинд орсон сайд нарын нэрийг нэрлэж болно.

БОАЖ-ын сайд байсан Н.Цэрэнбат 2019 оны 12 дугаар сард БНТУ-д ажлын айлчлал хийхэд, “Том оврын онгоц нисэж эхэлснээр зорчигчдын тав тухтай байдлаас гадна нэг талдаа 10 тонн ачаа тээвэрлэх боломж бүрдэнэ” гэж “Туркиш эйрлайнс”-ийн гүйцэтгэх захирал Билал Экши хэлсэн байдаг. Албан уулзалтаар “Туркиш” дэлхийн 126 улсад нислэг үйлддэг, Монгол Улс руу Турк улсаас Истанбулаар дамжуулан 100 улсад жуулчин тээвэрлэх боломжтой гэдгийг дуулгасан байдаг.

Монголд суугаа Элчин сайд Ахмет Язал үндсэндээ хоёр асуудлыг Монголд суух хугацаандаа гүйцэтгэхээр ирсний нэг нь Истанбул, Улаанбаатарын чиглэлд шууд нислэгтэй болох асуудал. Одоо тэр энэ “даалгавар”-аа  гүйцээсэн ч 2020 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс эхэлсэн нислэг цар тахлаас болж, түр тасалдаад байгаа. Удаахи нь хувийн буюу Гүлений сургуулиудыг Засгийн газрын мэдэлд авах асуудал байгаа юм билээ.

БНТУ-д суугаа Элчин сайд Равдангийн Болд ч энэхүү “ажил”-д хүчин зүтгэж, “Монголд очдог Өрнөдийн жуулчдын тавны нэг нь Туркийн нислэгийг сонгодог. 2023 онд тэмдэглэх Бүгд Найрамдах Улсынхаа 100 жилээр бараг бүхнийг дотооддоо хийдэг, дэлхийн эхний арван том эдийн засгийн нэг болох зорилт тавьсан байгаа” гэхчлэн Туркийн Засгийн газрын ажлыг “магтаж” байх юм.

УИХ-ын дэд дарга Т.Аюурсайхан зэрэг БНТУ-д боловсрол эзэмшсэн улс төрчид Монголд хэд хэд бий. Тэдний лоббинд агаарын салбар орсон эсэх нь дараа дараа дараагийн баримтаар ил болно

Монголын агаарын тээвэрт шууд нислэг үйлдэх эрхээ халааслаад байгаагаа “барьцаа” туркүүд улам лавшруулж, өдгөө “Хархорины нисэх буудлыг олон улсынх болгож өгнө”, “Тусгай үүргийн нислэг бүрт 20 иргэнийг үнэгүй тээвэрлэнэ”, “Туркиш Эйрлайнс” энгийн хуваарьт нислэг үйлдэж эхэлбэл Америкаас Монголд ирэх тийзийн үнэ 760 ам.доллар болно” хэмээн бурам шиг үгсийг монголчуудын чихэнд наасаар байна.

“Туркиш эйрлайнс” МИАТ-ийн Европ чиглэлийг аажмаар булаах тактик нь тийз хямдарч, монголчууд хожиж, олон жуулчин айлчилж, ачаа бараа ихээр тээвэрлэгдэх сайн талтай мэт өнгөндөө харагдавч, барьцаа ахиулан ахиулсаар магадгүй тав арван жилийн дараа бидний үр хүүхэд хоёр талдаа 2-3000 еврогоор нисдэг болж, 23 жил үйлдсэн Германы чиглэл бүрэн хаагдаж, МИАТ-ийн бусад чиглэлүүд булаагдах, магадгүй орон нутгийн нислэгээ туркүүдэд алдаж мэдэх бодит цаана нь байна.

Өнөөдрийн өөхнөөс маргаашийн уушги дээр гэж монголчууд ярьдаг. Ирээдүйгээ харвал “Туркиш”-т найр тавих нь маш урхагтайг ийн сануулж байна.

Учир нь Турк бол Европ болон Азийг холбосон хоёрхон улсын нэг. Газар зүйн чухал байршлаа ашиглан дэлхийн аль ч чиглэлд хямдаар нислэг үйлдэх боломжтой улс. Туркийн уян хатан, олон тулгуурт гадаад бодлого Монголын нисэхийн салбарыг хэдхэн жилийн дараа хүнд байдалд оруулж мэднэ шүү.

Сурталчилгаа