Хүн урьд байгаагүйгээр өсөж үржсэний “ачаар” дэлхий ч мөн урьд хожид байгаагүйгээр бохирдож, экосистем нь туйлдаад байна. Харин байгалийн гамшиг, хорт хий, бохирдолтой зэрэгцээд дундаж амьдралтай жирийн хүмүүсийн өдөр тутмын хэрэглээний зүйлс хүртэл байгаль экологийг сүйтгэх болжээ. Хүмүүсийн тэр бүр анзаардаггүй ч хүний хэрэгцээ, шаардлагыг хангадаг олон энгийн зүйлээс хүрээлэн буй орчныг хамгийн их сүйтгэдэг нь дараах долоо гэнэ.

ИНТЕРНЭТ

"Google"-ийн хайлт бүрийн цаана, ESPN-ий тоглолтын оноо солигдох бүрт, компьютерийн цахилгаан үүсгүүрийг залгах тоолонд байгаль орчны бохирдол нэмэгддэг. Харвардын их сургуулийн физикч Апекс Висснер Гроссын тооцоогоор "Google"-ээс хоёр мэдээлэл хайх хугацаанд тухайн компьютерээс данх ус буцалгах юм уу, аяга цай чанах дайны их нүүрстөрөгчийн хий ялгардаг байна. Цахим сүлжээний бизнес эрхлэгч "Google" зэрэг компаниуд уг тооцоог үгүйсгэсэн ч интернэт хэрэглэгчид их хэмжээний эрчим хүч хэрэглэдэг гэдэгтэй хэн ч маргахгүй байх. Дэлхийн мэдээллийн технологийн үйлдвэрлэл дэлхийн агаарын тээврийн үйлчилгээ эрхэлдэг бүх байгууллагын ялгаруулдаг хорт хийгээс ч их хүлэмжийн хий буюу агаар мандал дахь нүүрстөрөгчийн хийн хоёр орчим хувийг ялгаруулдаг байна.

БЕТОН

Бетон үйлдвэрлэгчдийн гол түүхий эд нүүрстөрөгч бөгөөд энэ нь агаар мандлыг хамгийн их бохирдуулагч төдийгүй дулаарлыг өдөөгч гол хүчин зүйлийн нэг юм. Мэргэжилтнүүдийн онцолдгоор бетоны хамгийн сөрөг тал нь борооны усыг хөрсөнд шингээдэггүйд оршино. Газар нь битүү цементэн хучлагатай хотод борооны ус суваг шуудуу хавьд бохир устай нийлж орчин тойрныг, хамгийн гол нь агаарыг бохирдуулдаг гол шалтгаан болдог байна.

БИО ТҮЛШ

Түүхий түлшийг орлоно хэмээн бүтээгдсэн ч био түлш хуучны түлш шатахуунаас дутахааргүй байгаль орчинд халтай болохыг судлаачид саяхан тогтоожээ. Эрдэнэ шиш, чихрийн нишингэ зэргийг тарих нь тариалангийн талбай болон ойг сүйтгэж, фермерүүдийн амьдрал ахуйг хүндрүүлдэг эсэхийг эрдэмтэд 2008 онд анх судалсан бөгөөд био түлшний үйлдвэрлэлийг тэлэхгүй байх талаар мэргэжилтнүүд хэлэлцэж буй.

ЗАЙ, ЦЭНЭГЛЭГЧ

Цахилгаан бүтээгдэхүүний чанар сайжирч, нас нь уртассанаар зай, цэнэглэгчийн үйлдвэрлэл багассан ч өнөөгийн зах зээлд борлогддог бараг бүх зай, цэнэглэгч хорт бодис агуулсан хэвээр байна. Зүй бусаар хаясан зай хөрс, агаар бохирдуулдгаас гадна тэсэрч дэлбэрвэл хорт хийнд нь хүн амиа алдах ч аюултай.

НИЙТИЙН ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН

Хот суурин газрын төв дэх цэцэрлэгт хүрээлэн эх дэлхийг ногоон хэвээр нь хадгалахыг хүсэгчдийн хувьд хамгийн таатай газрын нэг ч судлаачдын тогтоосноор их талбай эзэлсэн өвс ургамлыг мөнхийн ногоон байлгахад хэтэрхий их ус, арчилгаа, бордоо шаардагдаж буй нь эргээд байгаль орчинд халтай ажээ. Эдгээрийг нарийвчлан тооцвол нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах нь дулаарлыг хурдасгагч гол хүчин зүйлийн нэг гэнэ.

ГАР УТАС

Бусад цахилгаан бүтээгдэхүүний адил байгалийн гаралтай тун цөөн зүйлийн оролцоотойгоор хийгддэг гар утас нь бүтээгдэх болон хаягдах үедээ байгаль орчныг жирийн үеийнхээс хоёр дахин их бохирдуулдаг. Ихэнх rap утас колтан буюу колумбит-танталит хэмээх металл агуулдаг бөгөөд колтаны дийлэнх хэсгийг Ардчилсан Конгын нутгаас олборлодог. НҮБ-ын тооцоогоор колтаны уурхайг хянадаг армийнхан болон зэвсэгт босогчид ховордсон гориллыг олноор нь хөнөөсөн бөгөөд энгийн иргэдийн амьдрал ахуйг ч хүндрүүлжээ. Байгаль хамгаалагчдын анхааруулдгаар гap утас хийхэд ашиглагддаг зай, хуванцар зэргээс колтан л хөрсөнд хамгийн халтай нь аж. Үүний дээр ухаалаг утасны хорхойтнууд байсхийгээд л утсаа шинэчилдэг нь хүрээлэн буй орчныг зогсолтгүй бохирдуулж байна.

ТЭЖЭЭВЭР АМЬТАД

Гэрийн тэжээвэр амьтан энэ жагсаалт дахь хамгийн сонирхолтой “сүйтгэгч” болов уу. Байгаль хамгаалагч, геологич Роберт Вейлийн өнгөрөгч онд хэвлүүлсэн “Нохой идэх цаг ирсэн үү” номонд онцолсноор тэжээвэр амьтад автомашинаас дутахааргүй их хүлэмжийн хий ялгаруулдаг. Гэрийн тэжээвэр ганц нохойн нэг жилийн хүнсийг бэлтгэхэд жилд хоёр хүний "үйлдвэрлэдэг" хүлэмжийн хийгээс 1.4 дахин их хорт хий ялгаруулдаг.

---