Японы эзэн хааны ордонд хийсэн зарим малтлагын үеэр археологич нар домогт цэргийн жанжин Тоётоми Хидэёсигийн барьж босгосныг нотолсон XVI зууны үеийн чулуун хананы үлдэгдэл болон алтан хавтантай байшинг олсон байна. Бичмэл эх сурвалжид Японыг нэгтгэх үеэр Сенгокугийн эриний язгууртны хүрээний гишүүн түүнийг энэ хотод цайз барьж босгосон гэж дурджээ. Тэрээр тухай үеийн фёодалын хагарал бутралыг зогсоож, нэгдсэн нэг захиргаатай улс болгосон гурван язгууртны нэг байсан аж. Эзэн хааны гол зөвлөх байсан Тоётоми Хидэёсигийн амьдарч байсан цайзны хананы үлдэгдэл, худгийг одоогийн эзэн хааны Киото хотын ордноос олсон гэж тус хотын Археологи судалгааны хүрээлэнгийн мэдэгдэлд бичсэнийг “Асахи Шимбун” сонинд мэдээлжээ.

Мөн цайзыг түүнийг нас барахаас гурван жилийн өмнө барьсан гэж үзэж байгаа аж. Тухайн үеийн эзэнт гүрний язгууртнуудын тэмдэглэлд энэ цайзыг Хидэёсогийн ордон гэж мэддэг байсан талаар дурдсан байна. Харин саяхныг болтол эрдэмтэд энэ цайзыг ямар байсан эсвэл үнэндээ энэ цайз байсан талаар яг мэддэггүй байжээ.

Гэхдээ хамгаалалтын ханыг олсон нь энэ цайз байсныг харуулсан олдвор болсон байна. Албан тушаалаа орхисны дараа магадгүй эрх баригч нар Киото дахь эзэн хааны ордонд амьдарч эхэлсэн уламжлал бий болсныг нотолсон цайзын ханыг хойноосоо өмнө зүгт харуулан барьжээ. Найман метр гаруй урттай хадгалагдан үлдсэн газраас гадна зарим газруудад хананы өндөр 1-1.6 метрийн өндөртэй, 3-4 давхар чулуугаар давхарласан байсан аж. Гэхдээ эрдэмтэд цаг хугацааны эрхээр гадна талын хэсэг нурсан гэж үзжээ. Анх хамгаалалтын хананы өндөр 2.4 метр гаруй өндөр байсан гэнэ.

Археологич нар малтлагын үеэр Тоётомигийн гэр бүлийн зэвсгийн сүлдийг танилцуулсан алтадсан хавтангуудыг олсноор цайзын эзэн хэн байсныг нотлох боломжтой болжээ. Шига их сургуулийн профессор Хитоши Накай “Энэ бол Японы цайзуудын малтлагатай холбоотой энэ зууны том нээлт. Түүхэн материалууд ихэнх мэргэжилтнийг энэ цайзыг зөвхөн ханаар хүрээлсэн газар байсан гэж бодоход хүргэсэн байдаг. Гэхдээ хананы үлдэгдэл болон алтадсан хавтангуудыг олсон нь тэнд гайхамшигтай барилга байсныг харууллаа. Цайзыг магадгүй Хидэёсо, түүний хүү Хидёоридоо зөвлөхийн албан тушаалаа өвлүүлэхийн тулд барьсан байх” гэв.

---