Байгаль цаг уурын өөрчлөлтөөс шалтгаалан зөвхөн Монголд ч биш дэлхий нийтэд га-аас авах ургацын хэмжээ багасч, гадаргын болон гүний ус хомсдон, хөрсний үржил шим муудаж, цөлжилт явагдаж байна. Хотжилт нэмэгдэн, хүн амын тоо өсч, аливаа улсын хүнсний баталгаат байдлыг хангах нь хүнсний нөөцийн хязгаарлагдмал нөхцөлд улам хүнд болж байна. Иймд дэлхийн улс орны Засгийн газруудын 2030 он хүртэлх хөгжлийн төлөвлөлтөд органик үйлдвэрлэл  маш чухал байр суурь эзэлж байна.

Европын улс орнууд Хөдөө аж ахуйн бодлогоо органик үйлдвэрлэлийн зарчимтай нийцүүлэн үндсээр нь шинэчлэхээр ажиллаж байгаа юм. Тухайлбал ХБНГУ-ын ХАА-н Сайд Клокнер 2030 он гэхэд хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газрынхаа 20%-ийг органик технологид нэвтрүүлэхээр зорилт тавьсан байна.

2017 оны эхний байдлаар дэлхийн 87 улсад органик хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг зохицуулсан хууль эрх зүйн орчин бүрдсэн бөгөөд дэлхийн 179 улсын 2.4 сая фермер, үйлдвэрлэгчид нийт 50,9 сая га талбайд органик үйлдвэрлэл эрхэлж, 81.6 их наяд америк долларын бүтээгдэхүүнийг дэлхийн зах зээлд нийлүүлж байна. Нэг хүнд ногдох органик бүтээгдэхүүний хэрэглээ жилд 11.1  доллар байгаа нь 1999 онтой харьцуулахад 4.4 дахин өссөн байна. 

Дээрх дотоод болон гадаад нөхцөл байдал, хөгжлийн чиг хандлагад нийцүүлэн Монгол Улсын Их хурал, Засгийн газраас “Органик хүнсний тухай” хуулийг 2016 оны 4 сард, мөн 2018 онд Хүнс, Хөдөө Аж Ахуй, Хөнгөн үйлдвэрийн Сайдын А-09, А-180 тушаалаар нийт  4 журам, 1 аргачлал, 1 жагсаалтыг тус тус баталсан. Мөн Монгол улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт “...Органик хүнсний үйлдвэрлэлийн эрх зүйн орчинг бүрдүүлж, энэ салбарыг хөгжүүлэх санхүү, хөрөнгө оруулалт, татварын бодлогыг хэрэгжүүлнэ...” гэсэн томоохон зорилтыг тавьсан нь органик хөгжлийн концепцыг Монгол улсад хэрэгжүүлж эхлэхэд  чухал түлхэц болж байна.  

Хэдийгээр органик хүнс үйлдвэрлэх эрх зүйн орчин бүрдсэн боловч бидний өмнө дараах хүндрэлүүд байна. Тухайлбал малчид, тариаланчид маань органик арга, зарчмын талаар, мэдлэг мэдээлэл хомс, тэдэнд зөвлөн туслах үйлчилгээ хүрэхгүй байна, хэрэглэгчдийн органик хүнсний талаарх мэдлэг дутмаг, “Органик” гэсэн үгийн маркетингийн үнэ цэнийг ашиглан, баталгаажилт хийгээгүй бүтээгдэхүүний шошгод “органик”, “байгалийн гаралтай цэвэр”, “байгалийн гаралтай” гэсэн мэдэгдлийг хийж, хэрэглэгчдийг төөрөгдүүлэн, хуурамч бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх явдал газар авсан байна. Мөн баталгаажуулалтын байгууллага төлөвшиж, бий болоогүй учраас өнөөдрийн байдлаар нэг ч дотоодын бүтээгдэхүүнийг баталгаажуулж, ХХААХҮЯ бүртгэн, зах зээлд нийлүүлээгүй байна. Эдгээр хүндрэл бэрхшээлийг давж туулахад “Алсыг харъя Органикийг сонгоё” сарын ажил ихээхэн түлхэц болно гэж үзэж, энэхүү ажлын нээлтийг ХХААХҮЯ- нд өнөөдөр хийсэн  юм.  

Нээлтэд ХХААХҮЯ-ны ХҮБХЗГ-ын дарга Т.Гантогтох, МХЕГ-ын Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хяналтын хэлтсийн дарга Т.Түмэнжаргал, НХААГ-ын Хүнсний үйлдвэрлэлийн хэлтсийн дарга Р.Ундармаа, ШӨХТГ-ын Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах газрын дарга Ш.Цэрэндулам, ХАА-н Ирээдүй Виртуал Тинк Танк байгууллагын Судлаач Кевин Галлагхер, ХААИС –ийн Агроэкологийн сургуулийн профессор багш Д.Ундармаа нар оролцов.

“Алсыг харъя Органикийг сонгоё” сарын ажлыг 2 үндсэн чиглэлээр зохион байгуулна.

Нэгдүгээрт сургалт сурталчилгааны ажлууд хийгдэнэ

-Органик хүнсний талаар ерөнхий ойлголт, ашиг тус, мөн буруу шошголсон хуурамч органик, байгалийн цэвэр, байгалийн гаралтай цэвэр гэсэн мэдэгдлийг ашигласан бараа бүтээгдэхүүнийг нийтийн хэрэгцээнд нийлүүлсэн тохиолдолд Зөрчлийн болон холбогдох хуулийн дагуу авах арга хэмжээний талаар үйлдвэрлэгч, хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгч, сурталчлах,

-“Органик хүнс, тэдгээрийн үйлдвэрлэлд тавигдах шаардлагууд, органик хүнсний салбарын эрх зүй, хамтын болон хөндлөнгийн баталгаажуулалт” сэдвээр 8-10  удаагийн сургалт зохион байгуулах, гадаадын экспертийг урьж ажиллуулах

Хоёрдугаарт Органик хүнсний тухай хуулийн дагуу  баталгаажуулалт хийлгээгүй, бүртгэлгүй хүнсний шошгод монгол болон гадаад хэлээр “органик”, “байгалийн цэвэр”, “байгалийн гаралтай цэвэр” гэсэн үг, органик болохыг илэрхийлсэн тэмдэг, тэмдэглэгээ хэрэглэсэн хуурамч бүтээгдэхүүнийг нийтийн хэрэгцээнд нийлүүлэхээс урьдчилан сэргийлэх, мэргэжил, арга зүйн зөвлөгөө өгөх, тандалт судалгаа хийнэ.

Энэхүү тандалт  судалгааг орон даяар удирдамжид тусгагдсан 20 орчим сүлжээ дэлгүүр, томоохон хүнс импортлогчид, хөдөө орон нутгийн худалдаа  үйлчилгээний газруудыг хамруулан ХХААХҮЯ, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар, Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар, Нийслэлийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын холбогдох байцаагч, мэргэжилтнүүд 5 өдрийн хугацаанд хийж гүйцэтгэн, дүнг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сурталчлах юм. Тандалт судалгааг   2019 оны 05 дугаар сарын 20-24-ны өдрүүдэд хийж гүйцэтгэнэ.

Тандалт судалгааны маягт, тандалт судалгааны асуумжийг дээрх 4 байгууллагын удирдлага хамтран баталсан

Тандалт судалгааны явцад илэрсэн зөрчил, дутагдлыг фото зургаар баримтжуулан, органик хүнсний баталгаажуулалт, бүртгэл, тэмдэг, тэмдэглэгээ, шошго, нийтийн хэрэгцээнд худалдаалах тухай зөвлөгөө, зөвлөмж өгч, дүнг шалгасан аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын удирдлагад урьдчилсан байдлаар танилцуулан, илэрсэн зөрчил дутагдлыг арилгуулахаар  хугацаатай  үүрэг даалгавар өгнө. Тандалт судалгааг гүйцэтгэсэн төрийн байгууллагууд  нь өөрсдийн байгууллага нэгжийн үйл ажиллагааны цаашдын чиглэлд тандалт судалгааны үр дүнг  иргэд, хэрэглэгчдэд мэдээлэх, органик хүнсний талаар  соён гэгээрүүлэх, мэдлэг олгох, зөвлөмж зөвлөгөө өгөх, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сурталчлах ажлыг тусгаж, хэрэгжүүлж ажиллах юм.

---