Хавар болж хүний дархлаа суларч, эрүүл мэнд доройтдог энэ үед монголчууд яргуй идсэн гөрөөсний цус ууж, ямааны мах  идэх нь “эм” болдог хэмээн ярьж, бүр сүүлдээ яргуй цэцгийг ч тасдаж идэх тохиолдол ч газар авах болсон билээ. Үүнтэй холбогдуулан МУИС-ийн багш, Биологийн олон янз байдал судлаач Н.Батсайхан өөрийн цахим хуудастай олон нийтэд хандсан сэрэмжлүүлэг мэдээ, мэдээллийг цуварлаар нийтэлжээ.  

Тэрээр,

Монголд 5-6 зүйл яргуй бүртгэгдсэн ажээ. Бидэнд түгээмэл харагддаг, бас ч үгүй амандаа хийж зажилж хаядаг, бүр залгидаг хөх яргуй хааяагүй тохиолддог бол шар яргуй ойтой газарт ургадаг.  Гэвч эдгээр яргуйны анагаах, сэргээх “увидас”-ны шинжлэх ухааны бодит үндэслэл, нотолгоотой ажил одоогоор олсонгүй. Харин дорнод болоод өрнөдийн ард түмний дунд уламжлалт байдлаар эрт үед ямар эмгэг, өвчинд хэрэглэж байсан тухай “саарал эх сурвалж”-д дурдсан байх аж. 

Шинэ залуу ургаж буй яргуй хор, харин хатаасан нь эм болдог гэж хятад (англи хэлээр хэвлэгдсэн шинжлэх ухааны бус мэдээ)-ын уламжлалт эмнэлэгт үздэг байна. Интернет хуудсанд дэлгэсэн мэдээгээр эрчүүд төмсөг нь хавдаж, томорсон, төмсөгний дайвар үрэвсэж хөндүүр өвчтэй үед өвчин намдаах зорилгоор хэрэглэж байсан ажээ. Тэгэхдээ, төмсөг нь хавдаж үрэвсэж өвдсөн шалтгааныг мэдэхгүй уух нь эм болох уу гэдэг асуулт. Тэр үед өвчинг илааршуулж байсан тухай мэдээ ч үгүй?

Харин эмэгтэйчүүд “сарын тэмдэг”-ийн мөчлөг алдрах, өндгөвч өвдөхөд хэрэглэж байсан гэх. Гэтэл нотолгоо үгүй. Харин ч жирэмсэн болон хөхүүл эмэгтэй яргуй “амандаа хийх”-ийг аюултай гэж онцгойлон анхааруулжээ.

Гэхдээ арьсны механик гэмтэл, шарх, бактерийн халдвар, арьсны үрэвсэлд гадуур хэрэглэж байжээ. Түүний хоруу чанартай “бодис, нэгдэл” таны амны хөндий, залгиур, ходоод гэдэс, шээс бэлгийн замыг хүнд хэлбэрээр цочроодог.

Өөрөөр хэлбэл, ядаргаа тайлах, эмнэх бус харин ч элдэв харшилтай болоод гэртээ харих нигууртай ажээ.Шинжлэх ухааны баталгаагүй элдэв амьтан, ургамлын эд, эрхтэн идэж эрүүл мэнд, ганц заяасан амиараа эрсдлийн дэнчин тавих эсэх нь таны таалал даа... хэмээжээ.

Тиймээс бид ам дамжсан баталгаа, нотолгоогүй зүйлд итгэн түүхий өвс ургамал, амьтны эд эрхтэн илэж, хэрэглэхдээ болгоомжтой байхад илүүдэхгүй буй заа. 

---