Өнөөдрийн байдлаар манай улсад 700 орчим иргэн эрхтэн шилжүүлэн суулгах зайлшгүй шаардлагатай байна. Бөөр, элэг, ясны чөмөг шилжүүлэн суулгах хагалгааг манай улс хийж байгаа. Эрхтэн шилжүүлэн суулгах хагалгааны 95 хувь нь гэр бүлийн гишүүд нь донор болж байгаа юм.

Манай улсад Донорын тухай хууль 2002 онд анх батлагдаж, 2012, 2018 онд шинэчлэн батлагдсан байна. 2018 оны гуравдугаар сард Эс, эд эрхтэн, шилжүүлэн суулгах үйл ажиллагааг зохицуулах албыг байгуулжээ. Уг албаны хувьд Донорын тухай хуулийн хэрэгжилтийг хянах, иргэдэд амьд болон амьгүй донорын талаарх нөлөөллийн үйл ажиллагааг таниулдаг байна. Уг байгууллага байгуулагдсанаас хойш Улсын хоёрдугаар төв эмнэлэгт тархины үхэл тодорхойлдог баг байгуулснаас гадна 2018 оноос 12 тархины үхэлтэй донороос 27 хүнд эрхтэн шилжүүлэн суулгах эмчилгээ хийж, амь насыг нь аварчээ. Түүнээс гадна нь шөрмөс, судас нь шаардлагатай хүмүүст ашиглаж эмчилгээ хийлгэсэн талаар Эс, эд, эрхтэн шилжүүлэн суулгах үйл ажиллагааг зохицуулах албаны дарга П.Батчулуун дурдсан юм.

Тархины үхэлтэй гэдэг нь золгүй байдлаар тархиндаа цус харвах, тархи нь эргэлт буцалтгүй үхсэн буюу гэмтсэн ч зүрх, бусад эрхтний үйл ажиллагааг эм тариагаар тэтгэн 24 цагийн хугацаанд амьд байлган эрхтэн шилжүүлэн суулгадаг. Тархиндаа цус харвасан, гэмтсэн хүн болгон донор болдоггүй насны дээд, доод хязгаараас гадна эрүүл хүн байх ёстой.

Жил болгон автомашины ослоор 600 гаруй хүн нас барж, тархинд цус харваж нас барах тохиолдол 3000 байгаа юм. Эдгээр хүмүүс дотроос донор болох тохиолдол маш цөөхөн байдаг.

Өнгөрсөн хугацаанд тархины үхэлтэй донор болох боломжтой 60 орчим иргэний гэр бүлтэй уулзахад 18 гэр бүл нь талийгаачийгаа донор болохыг зөвшөөрсөн байдгаас 12 нь бодит донор болж 27 хүний алтан амийг аварсан байдаг.

Тэгэхээр маш харамсалтайгаар эрүүл саруул хүмүүс тархины үхэлтэй үхэж байгаа ч тэдний эрүүл саруул эрхтнээр амьдрах боломжоо хүлээсэн маш олон иргэд байдаг гэдгийг иргэд ойлгох хэрэгтэй талаар П.Батчулуун өгүүлсэн юм.

Талийгаачийн ар гэрийнхэн донор болгохыг зөвшөөрдөг ч санхүүгийн дэмжлэг өгөх үү хэмээн нийтлэг асуулт асуудаг. Цаашлаад шашин шүтлэгээс их хамаардаг. Ямар нэгэн байдлаар донор болсон хүний ар гэрт мөнгөн тусламж, дэмжлэг олгох нь эрхтний наймаа болно гэж үздэг. Гэхдээ Донорын тухай хуульд дараах өөрчлөлтийг оруулахаар болжээ. Тодруулбал, тархины үхдэлтэй донорын оршуулгын зардлыг улсаас бүрэн даах. Гэхдээ үүнд ямар нэгэн байдлаар бэлэн мөнгө өгөхгүй оршуулгын үйл ажиллагаа явуулдаг компанийн данс руу донор болсон иргэний оршуулгын зардлыг шилжүүлэх байдлаар зохион байгуулах гэнэ. Цаашлаад бурхны шашинд бусдад амьдрал бэлэглэх нь энэ насны буян гэж үздэг. Иймдээ ч дээр үеэс талийгаачийгаа ил задгай тавьж, араатан, жигүүртэн хооллож, буян үйлддэг байжээ.

Манай улс 2018 онд хүний эрхтний наймаанд оролцохгүй хэмээн олон улсын журманд нэгдсэн байдаг. Энэ ч утгаараа олон нийтийн хэрэгслээр өндөр үнээр эд, эрхтэн авна гэсэн хууль бус зарыг цагдаагийн байгууллагатай хамтран хариуцлага тооцдог болсон.

Дэлхий даяар жилдээ 25 мянган орчим эрхтэн шилжүүлэн суулгах, эмчилгээ хийлгэж байгаас 10 орчим хувь нь хууль бус хүний эрхтний наймаатай оролцоотой гэж үздэг байна.

---