Улаанбаатар хотын 100 мянган өрхөд яндангийн шүүлтүүр тавихад зориулж 55.4 тэрбум төгрөгийг зарцуулахаар Засгийн газар шийдчихлээ. Гэр дулаална, эсгий туурга гэр хорооллын 180 мянган өрхөд тараана гэж Засгийн газар үе үе хэлэлцэж байсны дэргэд арай гайгүй сонсогдох ч улирч баларсан шахмал түлштэй адил утааг бууруулах даацтай шийдвэр болж чадахгүй нь бололтой. 55.4 тэрбум төгрөг дотор 3000 нам даралтын зуухны утаа шүүгчийг солих зардал туссан гэж Байгаль орчны сайд Н.Цэрэнбат хэлснийг дурдъя.  

100.000 өрхөд тараах индукцин яндангийн шүүлтүүрийн нэгж үнэ нь 500 мянган төгрөгийн үнэтэй, БНХАУ-д үйлдвэрлэсэн Haier брэндийнх гэнэ. Нэг өрхөд 80 сая төгрөгөөр орон сууц ав гээд мөнгө өгч чадахгүйгээс хойш 500 мянган төгрөгөөр яндангийн шүүлтүүр авч өгсөн нь дээр гэж Засгийн газар үзэж байгаа аж. Энэхүү яндангийн шүүлтүүр нь хорт утааг 50-80 хувьтай бууруулна гэсэн.

 

 

Утааг бууруулахад сүүлийн үеийн техник технологи ашиглах гэж оролдож байсан нь 2012 онд тэмдэглэгдэн үлджээ. НИТХ-ын дарга байсан Д.Баттулга Гандан орчмын 1090 өрхөд яндангийн шүүлтүүр суурилуулж байсан ч амжилт олоогүй. Түүнчлэн яндангаар гарч буй утааг 88 хувь цэвэршүүлдэг, нэг бүр нь 100 мянган төгрөгийн өртөгтэй, монгол инженерүүд бүтээж, БНСУ-д үйлдвэрлэсэн яндангийн шүүлтүүрийг хүртэл монголчууд хэрэглэж үзээгүй биш үзсэн. Аль аль нь амжилт олоогүй. Ард түмэн тэнэг биш. Шахмал түлш, яндангийн шүүлтүүр хоёр утааг бууруулж, байхгүй болгож чадахгүй гэдгийг мэдэж байгаа. Энэ их мөнгө утаагүй зуух шиг зүйл болоод өнгөрнө гэдгийг ч гадарлаж байгаа.

Нийслэлд явж буй нийтийн тээврийн автобуснуудад ч 45 сая төгрөгөөр шүүлтүүр суурилуулаад мөн л үр дүн гараагүй. Тэгэхээр яндангийн шүүлтүүр гэдэг бол том бизнес, зурагдсан пянз, тоглосон хөгжим, ажилласан масло

Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагын “Шилдэг шинийг санаачлагч” гэх шагналын эзэн зохион бүтээгч З.Золжаргалын “Аряа” гэж компани гэр хорооллын янданд суурилуулдаг “эко шүүлтүүр” гаргаснаа танилцуулж байсан нь мөн 2014 он. 2017 онд ч З.Золжаргал энэ тухайгаа ярин 180 мянган өрхийн янданд суурилуулж чадвал нийслэлийн гэр хорооллын утаа 80 хувиар буурна гэх тооцоолол гаргаснаа хүртэл танилцуулж байв. Нийслэлд явж буй нийтийн тээврийн автобуснуудад ч 45 сая төгрөгөөр шүүлтүүр суурилуулаад мөн л үр дүн гараагүй. Тэгэхээр яндангийн шүүлтүүр гэдэг бол том бизнес, зурагдсан пянз, тоглосон хөгжим, ажилласан масло болж таарч байгаа биз?

Яндангийн шүүлтүүрийн хөрөнгийн эх үүсвэрийг БНХАУ-ын зээл тусламж болон БНСУ-аас 0.2 хувийн хүүтэй зээлж байгаа 500 сая ам.долларын хөрөнгөнөөс гаргахаар болж байгаа гэсэн. Таван жилийн дараа Улаанбаатар бахь байдгаараа утаатай, үүнийг шийдвэрлэсэн улс нь ажлаа өгөөд явчихсан, хариуцлага хүлээх эзэн нь тодорхойгүй болох нь байна даа.

Тэгээд ямар санал байна вэ? гэж уншигч танд бодогдож болох юм. Нэн тэргүүнд ахуйн хий рүү дорвитойхон шилжих ёстой. Хэрэглэж сураагүй гэдгээр хэдий болтол дэлхийн алхаанаас хоцрох вэ. Нэг шөнийн дотор нүүрсний утаанд хэдэн мянга хүнээ алдсаны дараа Англи улсын эрх баригчид ахуйн хий рүү зоримог шилжсэнээр асуудлаа шийдсэн байдаг. Сэргээгдэх эрчим хүчний хуулинд өөрчлөлт оруулан хувь хүн өөрийн хэрэгцээг хангасан тохиолдолд илүүдлээ улсад зардаг механизмыг тодорхой болгох ёстой. Гэр хорооллын айл бүр сэргээгдэх эрчим хүчээр өөрийн цахилгааны хэрэгцээг бүрэн хангадаг болбол утаа эрс буурна даа.

 Мэдээж үүний зэрэгцээ Эгийн голын байна уу, Эрдэнэбүрэнгийн усан цахилгаан станц байна уу, юутай ч үүнтэй дүйцэхүйц томоохон бүтээн байгуулалтыг эхлүүлж, Монгол улс дотоодын хэрэгцээний цахилгааны 40 хувиа ОХУ-аас авдаг байдлыг халах ёстой. Чингэж чадвал гэр хорооллын айл өрхүүд цахилгаан халаагуур өргөнөөр хэрэглэдэг болно.

Өмнөх нийтлэлд дурдсанчлан V цахилгаан станц, Хүчит шонхор дэд станц гэх мэт томоохон бүтээн байгуулалтаа барьж байгуулах шаардлагатай. Ингэж олон талаас нь, олон цогц ажлыг шат дараалан хийснээр Улаанбаатар утаагүй болно. Үүнээс биш дан ганц шахмал түлш, яндангийн шүүлтүүр, утаагүй зуухаар утаанаас сална гэж үгүй.

Өнгөрсөн арван жилд агаарын бохирдол, утааг бууруулах гэж 751.7 тэрбум төгрөгийг Засгийн газар зарцуулжээ. 180 мянган утаагүй зуух, 258 автобусыг хийн түлшээр солих, жилд 210 мянган тонн коксжих нүүрс үйлдвэрлэх үйлдвэр бариад үр ашиг гараагүй байна шүү дээ.

 

---